Γρηγόρης Κατσαλίδας, «Η περιοχή Θεολόγου Αγίων Σαράντα»

Το βιβλίο «Η περιοχή Θεολόγου Αγίων Σαράντα» του αείμνηστου Γρηγόρη Κατσαλίδα αναπτύσσει εκ βαθέων μια πτυχή του εθνολογικού, λαογραφικού, ηθογραφικού και ιστορικού τμήματος της Βορείου Ηπείρου. Αποτελεί καρπό πνευματικού μόχθου και πολύχρονων συλλεκτικών προσπαθειών του πολύπειρου δάσκαλου από τη Λεσινίτσα.

Ο αείμνηστος δάσκαλος και λαογράφος Γρηγόρης Κατσαλίδας.

Το βιβλίο δεν αφορά μόνο την στενή περιοχή των Ριζών – Θεολόγου, αλλά την ευρύτερη περιοχή της Βορείου Ηπείρου, γιατί τα ήθη, τα έθιμα, οι παραδόσεις, οι θρύλοι, τα τοπωνύμια, οι παροιμίες, τα αινίγματα, τα τραγούδια, με αδιαμφισβήτητες ιστορικές ελληνικές ρίζες και καταβολές, αγκαλιάζουν ολόκληρο τον βορειοηπειρωτικό χώρο και δίνουν απαντήσεις σε όσους σκόπιμα και υστερόβουλα διαστρεβλώνουν την αλήθεια και σφετερίζονται την Ηπειρωτική ιστορία.

Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στα Ριζά των Αγιών Σαράντα.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι Βορειοηπειρώτες Έλληνες, οι οποίοι έχουν δεινοπαθήσει από ποικιλώνυμες επιδρομές, τη μακροχρόνια τουρκική δουλεία και αργότερα από την υπαγωγή τους στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος μέχρι σήμερα μπόρεσαν, μέσα σ’ αυτό το καμίνι των ανωμαλιών και αναστατώσεων, να κρατήσουν όρθια την ορθόδοξη πίστη τους και ανόθευτη την ελληνική τους συνείδηση.

Παρόλες τις προσπάθειες αμφισβήτησης και ιστορικής παραχάραξης, από τις επιγραφές, τα αρχαία ελληνικά μνημεία, τις Εκκλησίες, τις τοπωνυμίες, τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, αναδεικνύεται το «αυτόχθονον» του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού και γίνονται γνωστοί οι αγώνες που κατέβαλαν οι Ηπειρώτες του Βόρειου τμήματος για να διατηρήσουν την ελληνική τους ταυτότητα.

Μονή Γερμανού, Λεσινίτσα. Βορεινός τοίχος. Ολόσωμες παραστάσεις Αγίων. Μεγαλομάρτυς Μερκούριος, Άγιος Χριστοφόρος και Άγιος Προκόπιος.

Ο συγχωριανός μας φιλόλογος Νίκος Υφαντής με προθυμία ανέλαβε την επιμέλεια της έκδοσης του  βιβλίου και κατόρθωσε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να μελετήσει τα χειρόγραφα του συλλογέα Γρηγόρη Κατσαλίδα, να ταξινομήσει το υλικό και να δώσει τη μορφή του βιβλίου που παρουσιάζουμε. Όπως γράφει στον πρόλογο ο κ. Υφαντής, «…. ο Γ. Κατσαλίδας πορεύτηκε μακρινούς δρόμους και δύσβατα μονοπάτια και ύστερα από πολύχρονες περιπλανήσεις μας χάρισε το καταστάλαγμα της πείρας του… Το υλικό συγκεντρώθηκε από άμεσα βιώματα, από την παραμονή στα χωριά που από προσωπικές έρευνες στον τόπο που μεγάλωσε. Ένας απόστολος και αναζητητής του λαϊκού μας πολιτισμού, που προσπάθησε να αποσπάσει τα μυστικά της ελληνικής ψυχής».

Το βιβλίο εκδόθηκε στα Ιωάννινα το 1994 από το Ίδρυμα Βορειηπειρωτικών Ερευνών επί προεδρίας Ξενοφώντος Κοντου΄ρη ο οποίος παρέθεσε και τα ανωτέρω στον πρόλογο.

Όποιος ενδιαφέρεται για το βιβλίο μπορεί να επικοινωνήσει με τον κ. Νίκο Υφαντή στο τηλέφωνο 2651026996 ή στο email yfantisaris@gmail.com.