Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η μέρα που γιορτάζεται από τον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο σε ανάμνηση του «Μυστικού Δείπνου». Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης κοινωνούν πολλοί πιστοί. Για όσους νηστεύουν αυστηρά τη Μεγάλη Εβδομάδα (χωρίς λάδι), η Μεγάλη Πέμπτη καταλύεται. Δηλαδή τρώμε λάδι, καθώς γιορτάζουμε την παράδοση της Θείας Ευχαριστίας από τον Χριστό στην Εκκλησία και τιμάμε ξεχωριστά την ημέρα αυτή.
Αυτή τη μέρα, στα χωριά μας εκτός από τις θρησκευτικές λατρείες, έχει μείνει από τη θρησκευτική παράδοση να πηγαίνουν στη εκκλησία το πρωί, με στάρι βρασμένο, που βράζονταν για χάρη των «Ψυχών». Φανταζόταν πως αυτή τη μέρα οι ψυχές των πεθαμένων βγαίναν από τα μνήματα και λιάζοταν στον ήλιο 50 μέρες. Λιάζονταν ως τα «Ρωσαλιού»* και δήθεν λέγαν οι ψυχές των πεθαμένων:
Μεγάλη Πέμπτη να’ ρχεται
’πο δυο φορές το χρόνο.
Τα Ρωσαλιού να μ’ έρχεται
καμιά φορά το χρόνο.
Ήταν συνήθεια την Μεγάλη Πέμπτη να βάφουν τα αυγά της Πασχαλιάς. Αυτό μπορεί να γινόταν με μποκάμι (φλούδες από ξύλο που προέρχονταν από τα νησιά του Μπαχαμικού αρχιπελάγους, στον Ατλαντικό) που αγοράζονταν στο εμπόριο ή και με κόκκινη μπογιά. Οι λυπημένες οικογένειες έβαφαν τ’ αυγά μαύρα. Άλλοι έβαφαν τ’ αυγά με μπογιά τριανταφιλλύκοβη. Μερικοί, για ομορφιά, τα καναν ασπροκόκκινα με την ακόλουθη μέθοδο: Έσταζαν στο βαμμένο αβγό, σταγόνες από λιωμένο κερί κι ύστερα έβαζαν τ’ αυγό μέσα σε ξύδι. Το ξύδι έβγαζε την μπογιά από το αυγό, ενώ τις σταγόνες του κεριού δεν τις διέλυε. Τ’ αυγά που γεννιόταν από την κότα τη Μεγάλη Πέμπτη τα έβαφαν, τα έβαζαν στο εικόνισμα του σπιτιού και τα έτρωγαν την ημέρα της Πρωτομαγιάς για να μην τους πιάνει η θερμή (ελονοσία).
Αυτή την ημέρα επίσης κάναν μικρά, στρογγυλά ψωμάκια, με σταρίκοβο αλεύρι (καθάριο), τις «καρβέλες». Απάνω οι καρβέλες σφραγίζοταν με σφραγίδα ξυλογλύπτη με απεικόνιση διάφορων καλλιτεχνικών σχεδίων και με τα αρχικά γράμματα Ι-Χ-Ν-Κ (Ιησούς Χριστός ΝιΚά). Τεχνίτες της χάραξης πάνω στο ξύλο της σφραγίδας, που ’ταν από κέδρο ή πυξάρι, ήταν οι πιστικοί (βοσκοί), που διασκέδαζαν την μοναξιά τους και περνούσαν την ώρα τους με την ξυλογραφία (σφραγίδα, χουλιάρες, χουλιάρια, μπαστούνια). Αυτές τις καρβέλες τις τρώγαν τη Μεγάλη Παρασκευή με σαρακοστιανά φαγητά γιατί κρατούσαν νηστεία.
Σημείωση
*Σάββατο της Πεντηκοστής, το τελευταίο Σάββατο των αναστημένων ψυχών, το Ψυχοσάββατο. Το Σάββατο αυτό ο λαός μας το ονόμασε Σάββατο του Ρωσαλιού ή Ρουσαλιού επειδή στα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια γιορταζόταν μια γιορτή αφιερωμένη στους νεκρούς, τα Rosalia (από τα ρόδα-τριαντάφυλλα) που με τη σειρά τους ήταν η συνέχεια της μεγάλης Αρχαιοελληνικής αθηναϊκής γιορτής με την ονομασία «Ανθεστήρια», που γίνονταν κατά την περίοδο της Άνοιξης προς τιμήν των νεκρών.
Πηγές-Παραπομπές
