Το βιβλίο «Το Δέλβινο της Βορείου Ηπείρου και οι γειτονικές του περιοχές Αργυροκάστρου, Χειμάρρας, Πωγωνίου, Φιλιατών, Παραμυθιάς κλπ.» του Βασιλείου Μπαρά, είναι απαύγασμα πολυετούς εργασίας του Λεσινιτσιώτη ιστοριοδίφη ο οποίος όλη του τη ζωή την είχε αφιερώσει στις έρευνες για την Ήπειρο γενικά, τη Βόρειο Ήπειρο ειδικά, αλλά περισσότερο για την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λεσινίτσα. Τα πρώτα δείγματα γραφής του τα βρίσκουμε στην εφημερίδα «Πύρρος» των Αθηνών, στην οποία άρχισε να αρθρογραφεί από τη νεαρή ηλικία των 18 ετών. Η συγγραφική αυτή αρχή του Β. Μπαρά έμελλε να συνεχίσει για περίπου 60 χρόνια, απ’ οπουδήποτε βρίσκονταν, από τη Λεσινίτσα, τον Βούρκο, από τη Χιμάρα, από τους Φιλιάτες Θεσπρωτίας ή από την Αθήνα που άφησε την τελευταία του πνοή, ως συνταξιούχος δάσκαλος. Όπου κι αν βρίσκονταν ο σεβαστός αυτός δάσκαλος, το κύριο μέλημά του ήταν το γράψιμο και η δημοσίευση των ερευνών που έκανε ο ίδιος σε βιβλιοθήκες, σε διάφορα αρχεία, δημόσια ή ιδιωτικά, σε επαφές με τον κόσμο και παντού όπου βρίσκονταν τεκμήρια του ελληνικού πολιτισμού στον τόπο μας. Τα αγαπημένα του θέματα συγγραφής ήταν πάντα τα Ηπειρωτικά και ειδικά τα θέματα της ιδιαίτερης πατρίδας του της Βορείου Ηπείρου.
Ο Β. Μπαράς, μετά τον Νικόλαο Μυστακίδη ήταν ο άνθρωπος που επινόησε πως ιστορικώς, μετά την ίδρυση του αλβανικού Κράτους, «πάει να χαθεί η ελληνική ιστορία ενός πανάρχαιου τμήματος του Ελληνικού κόσμου». Διαβάζοντας το γραφόμενά του με προσοχή, καταλήγει κανείς πως, συνειδητά και αυτοβούλως, είχε τάξει τον εαυτό του στην υπηρεσία της σωτηρίας της ιστορίας του τόπου του. Από το 1905 μέχρι και το 1964 εξερεύνησε με ζήλο και εντόπισε πληθώρα τεκμηρίων της ελληνικότητας της ιστορίας των περιοχών της Βορείου Ηπείρου. Οι έρευνές του τελεσφορούσαν πάντα με ένα γραπτό κείμενο που o ίδιος προόριζε για τις εφημερίδες της εποχής. Τα κείμενά που δημοσιεύτηκαν κατά τη διάρκεια των 60 χρόνων έρευνας ξεπερνούν τα 50 σε αριθμό. Το υλικό που είχε συγκεντρώσει από τα νιάτα του, με τις έρευνές του δεν μπόρεσε να το δαμάσει στα γεράματα ώστε να το βάλει σε μία τάξη προς δημοσίευση. Μια τέτοια εργασία φαίνεται πως ήταν κοπιώδης για το σεβαστό γέροντα των Λεσινιτσιώτικων γραμμάτων. Και έφυγε από τη ζωή με τα «υλικά των ερευνών του» ως σκόρπιες σελίδες τσουβαλιασμένες σε κούτες και σάκους.
Το 1966, μετά το θάνατό του, τα τρία παιδιά του, βλέποντας τους κόπους του ακούραστου πατέρα τους να μένουν τσουβαλιασμένοι, αποφάσισαν να δώσουν όλο το υλικό αυτό στον φίλο του πατέρα τους και Διευθυντή του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, αείμνηστο Λέανδρο Βρανούση. Εκείνος επιμελήθηκε με προσοχή και έκανε την κατάταξη των υλικών που πήρε στα χέρια στήνοντας έτσι το βιβλίο «Το Δέλβινο της Βορείου Ηπείρου και οι γειτονικές του περιοχές Αργυροκάστρου, Χειμάρρας, Πωγωνίου, Φιλιατών, Παραμυθιάς κλπ.» που κάνει σήμερα όλους τους Λεσινιτσιώτες υπερήφανους. Αν και στον τίτλο του εξωφύλλου στο βιβλίο του Β. Μπαρά είναι με πηχυαία γράμματα μόνο η λέξη το ΔΕΛΒΙΝΟ, από τον παράλληλο τίτλο και τους υπότιτλους του εξωφύλλου ο αναγνώστης καταλαβαίνει πως έχει μπροστά του ένα βιβλίο με πλούσιο ιστορικό υλικό για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή που διαβιούσε και διαβιεί ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός στην Αλβανία. Το βιβλίο είναι σήμερα χρήσιμο και για τον ερευνητή της περιοχής του Δελβίνου και για εκείνη του Αργυροκάστρου και για τους Χιμαριώτες και για τους Πρεμετινούς και για τους Πωγωνίσιους, τους Θεσπρωτούς και για όλες τις περιοχές γύρω από το Δέλβινο.
Ένα χαρακτηριστικό απόσμασμα από το βιβλίο παραθέτουμε παρακάτω, αποτυπώνοντας την αφθονία των πληροφορίων που περιέχει.
ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΔΡΥΪΝΟΥΠΟΛΕΩΣ .... 1181-1183: Ἀθανάσιος, - Ὸ ἐπίσκοπος αὐτὸς μετέβῃ στὴν Πόλη καὶ προσκύνησε τὸν τότε βασιλέα Ἀνδρόνικον καὶ τὸν Πατριάρχην, καὶ ἐπέτυχε νὰ τοῦ χαρίσῃ ὁ αὐτοκράτωρ τὴν πανήγυρι ποῦ γινόταν «εἵς τὸν Ζαμβρινὸν τόπον» στὶς 8 Ἰουνίου στὴν θέσι Νίζιανη. Ἐπίσης πρὸς χάριν του ἀνοικοδόμησε τὸν περικαλλῆ ναὸ τῆς Ὑψηλῆς Πέτρας, ἐπ' ὀνόματι τοῦ Ἀγίου Νικολάου, καὶ παραχώρησε στοὺς ἑκάστοτε Ἀρχιερεῖς ποῦ θὰ ἔχουν τὴν ἕδρα τους στὴν Ὑψηλὴ Πέτρα, τὰ χωριά: «Ἐλευθεροχώρι, Κρόγκους, Πετσά, Μουζίνα, Δροβιαναί, Λεσινίτσαι, μετὰ τῶν Καλυβίων αὐτῶν», καὶ διέταξε «νὰ μὴν ἐμβαίνῃ ἄλλος ἀρχιερεὺς εἰς τὰ χωρία αὐτά». Καὶ τοῦτο κράτησε μέχρι τὸ 1832, όπότε ἑνώθηκαν οἱ ἐπισκοπὲς Δρυϊνουπόλεως καὶ Δελβίνου καὶ ἀπετέλεσαν τὴ Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Δελβίνου καὶ Χειμάρρας. ....
Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1966, 2 χρόνια μετά το θάνατο του αείμνηστου ιστοριοδίφη, με δαπάνες των αείμνηστων υιών του, Φώτη, Γιώργου και Πέτρου Μπαρά. Σύμφωνα με τα όσα εκμυστηρεύτηκε στην εφημερίδα ΠτΛ ο υιός του Πέτρος, η πρώτη έκδοση του βιβλίου (1966), έγινε ανάρπαστη από τους εν Αθήναις Βορειοηπειρώτες. Το νέο κύμα Βορειοηπειρωτών μεταναστών που έφτασαν στην Αθήνα μετά το 1990 δεν είχαν που να το βρουν πλέον. Το 1994, όταν πλέον η ίδρυση της Αδελφότητας Λεσινιτσιωτών (Άνω & Κάτω Λεσινίτσα) στην Αθήνα είχε πάρει σάρκα και οστά, ο Πέτρος Μπαράς (ένας εκ των εμπνευστών και ιδρυτών) έδωσε το δικαίωμα ανατύπωσης 50 αντίτυπων με τη μέθοδο της φωτοτυπίας και για λογαριασμό της Αδελφότητας. Αργότερα, το 2004, για λόγους ένταξης του τίτλου του βιβλίου στη διεθνή σειρά ISBN, οι εκδόσεις Ελίκρανον, με έδρα τότε στους Αγίους Σαράντα, ενέταξαν τον τίτλο αυτό στη σειρά τους με τίτλο Ηπειρωτική Πατριδογνωσία. Έκτοτε κυκλοφορεί με ISBN των εκδόσεων Ελίκρανον 978-99956-727-2-0 που ελήφθη από την Εθνική Βιβλιοθήκη Τιράνων. Το βιβλίο έχει 352 σελίδες με κείμενα, σχέδια και στατιστικές καθώς και ένα χάρτη στο τέλος, που απεικονίζει τις περιοχές στις οποίες αναφέρονται. Μιλάει για την ιστορία, τις αρχαιότητες, τα εκκλησιαστικά, τα εκπαιδευτικά, του αγωνιστές, τους ιεράρχες και τους επιφανείς άνδρες των περιοχών που αποτυπώνονται στον παράλληλο τίτλο και στους υπότιτλους του εξωφύλλου του.
Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να βρει το βιβλίο στις εκδόσεις Ελίκρανον μετά από παραγγελία στο τηλ. 6977 343 372 (κ. Π. Λέζος) ή στην Αδελφότητα Λεσινιτσιωτών (Άνω & Κάτω Λεσινίτσα) στο τηλ. 6987 382 783 (κ. Γ. Ζιώγκας). Κοστίζει 20 ευρώ, συν τα έξοδα αποστολής (7 ευρώ), με αντικαταβολή μέσω των ΕΛΤΑ ή με Courier. Τα κέρδη από τις πωλήσεις πηγαίνουν στην Αδελφότητα.
Ο Ερανιστής
