Ο Βασίλειος Μπαράς γεννήθηκε το 1887 στην Άνω Λεσινίτσα. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο δημοτικό σχολείο του χωριού και συνέχισε τις σπουδές του στην παρακείμενη Κεντρική Αστική Σχολή της Ιεράς Μονής του Αγίου Αθανασίου (Γερμανού). Στη συνέχεια, το 1899 σε ηλικία 12 χρονών, ακολούθησε στην Αθήνα τον φιλοπρόοδο πατέρα του Γεώργιο, ο οποίος διέκρινε την κλίση του στα γράμματα και αντί να τον ωθήσει να μάθει μία τέχνη τον έγραψε σε σχολείο. Έτσι, ο Βασίλειος Μπαράς τελείωσε το Γ’ Γυμνάσιο Αθηνών στην Πλάκα.
Περί τα 1903, γύρισε στην τουρκοκρατούμενη τότε πατρίδα του όπου άσκησε με μεγάλο ενθουσιασμό και ζήλο αλλά και υψηλό εθνικό φρόνημα το διδασκαλικό του έργο. Υπηρέτησε ως δάσκαλος για σχεδόν μισό αιώνα (44 χρόνια) από το 1903 μέχρι το 1947 στα χωριά του Δελβίνου, της Χειμάρρας, του Πωγωνίου και των Φιλιατών.
Ξεκινώντας από το Λούκοβο (1903-1904), στη συνέχεια δίδαξε στο Κούδεσι (1904-1905) και τη χρονιά 1905-1906 στην Άνω Λεσινίτσα. Τον επόμενο χρόνο μετέβη στη Δίβρη (1906-1907), έπειτα στο Πικέρνι (1907-1908), και για δύο ακόμα χρονιές στην Άνω Λεσινίτσα (1908-1910). Συνέχισε την πορεία αυτή για δύο χρόνια στο Καινούργιο (1910-1912), για μία χρονιά στην Κάτω Λεσινίτσα (1912-1913) και άλλη μία στο Καινούργιο (1913-1914). Μετά το 1916 (στα χρόνια 1914-1916 υπηρετούσε στο στρατό) δίδαξε στο Μαυρόπουλο Πωγωνίου (1916-1920), στην Προσβάλα Μαλακασίου και στη Γλούστα Φιλιατών (1920-1926), στο Ασπροκκλήσι Φιλιατών (1926-1941) και τέλος στο Γαρδίκι Φιλιατών (1941-1947) όπου ολοκλήρωσε ευδόκιμα την διδασκαλική του καριέρα και εγκαταστάθηκε πλέον στην Αθήνα.
Το 1909 ιδρύεται η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Λεσινίτσης που φρόντιζε για την σωστή λειτουργία των εκπαιδευτηρίων της και στην οποία διετέλεσε Γενικός Γραμματέας. Υπήρξε μέλος της Ηπειρωτικής Εταιρείας, μυημένος στην προετοιμασία του ανταρτοπόλεμου του 1912 για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Κατά τη διάρκεια του Βορειοηπειρωτικού Αγώνα το 1914 έδωσε το παρόν ως επιλοχίας του 3ου Λόχου του Συντάγματος Δελβίνου με διοικητή τον μετέπειτα πεσόντα στην Μικρά Ασία Συνταγματάρχη Βλάση Καραχρήστο. Συμμετείχε ενεργά σε μάχες στο Πιτσάρι, στο Προγονάτι, στη Νίβιτσα, στην Κολόνια, στο Γκολέμι, στο Μιντάρι όπως επίσης και στη Μάχη της Μονής Τσέπου.
Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του αγωνίστηκε ένθερμα για τα δίκαια του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού και είχε έντονο και διαρκές συγγραφικό έργο με πάνω από 50 άρθρα, μελέτες και βιβλία για τη λαογραφία, την ιστορία και την εκπαίδευση. Το πρώτο του δημοσίευμα, ένα άρθρο λαογραφικού περιεχομένου, ήταν το 1905 στην εφημερίδα «Πύρρος» των Αθηνών. Ακολούθησαν και άλλα άρθρα στην ίδια και σε άλλες εφημερίδες αλλά και σε περιοδικά, παρουσιάζοντας την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου μας. Άοκνος ερευνητής και ιστοριοδίφης, κατείχε έναν θησαυρό πολύτιμων γνώσεων, χρήσιμων ακόμα και για τους ιστορικούς της εποχής του, που δεν δίστασαν πολλές φορές να ζητήσουν τη συνδρομή του.
Παρών στις επάλξεις και το 1934 κατά τη διάρκεια του Αγώνα των Βορειοηπειρωτών για το άνοιγμα των ελληνικών σχολείων που η τότε αλβανική κυβέρνηση είχε επιβάλλει το κλείσιμό τους. Ο Βασίλειος Μπαράς αρθρογραφούσε ακατάπαυστα, πότε επώνυμα και πότε ανώνυμα, για τα ανθελληνικά μέτρα που επέβαλε η Αλβανία στους Βορειοηπειρώτες και τις διώξεις που αυτοί υφίσταντο για την υπεράσπιση του δικαιώματός τους να έχουν ελληνικά σχολεία. Τα άρθρα του, αν και δημοσιεύονταν αρχικά σε τοπικές εφημερίδες όπως η «Θεσπρωτία» ή το «Ηπειρωτικό Μέλλον», σταδιακά αναδημοσιεύονταν και στις εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας καθιστώντας έτσι γνωστό στην ελληνική κοινή γνώμη το ζήτημα της ελληνικής εκπαίδευσης στην Βόρειο Ήπειρο.
Το μεγάλο του έργο, για το οποίο κόπιασε σε όλη του τη ζωή να το φέρει εις πέρας, αποτελεί ένα από τα βασικά βιβλία για την ιστορία της Βορείου Ηπείρου και είναι το «Το Δέλβινο της Βορείου Ηπείρου και οι γειτονικές του περιοχές Αργυροκάστρου, Χειμάρρας, Πωγωνίου, Φιλιατών, Παραμυθιάς κλπ.».
Δυστυχώς, αν και είχε αρχίσει να δακτυλογραφεί ορισμένα κεφάλαια, δεν κατάφερε να το δει ολοκληρωμένο καθώς τον βρήκε ο θάνατος την 10η Ιουλίου 1964 στην Αθήνα. Ωστόσο, με τη θέληση των παιδιών του και τη συμβολή και επιμέλεια του Λέανδρου Βρανούση (διευθυντή του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών) το βιβλίο εκδόθηκε το 1966 και από τότε αποτελεί σημείο αναφοράς για πάμπολλους συγγραφείς, μελετητές, ιστορικούς, αρθρογράφους, φοιτητές, ερευνητές.
Ολοκληρώνοντας αυτό το σύντομο βιογραφικό, αν ήταν να συνοψίσουμε με λίγες λέξεις τον βίο του Βασιλείου Μπαρά, τίποτα δεν θα ταίριαζε καλύτερα από μία φράση της Νεκρολογίας που δημοσίευσε γι’ αυτόν ο συγγραφέας και ερευνητής Αλέξανδρος Μαμμόπουλος:
«…Βασίλειος Μπαράς, αθλητής στον μεγάλο αγώνα για το ξύπνημα του Γένους, τον πνευματικό εξοπλισμό με το δράμα της Μεγάλης Ιδέας σαν κίνητρο των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων.»
Πηγές – Παραπομπές
- Περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία (Ιωαννίνων)» (Μάρτιος – Απρίλιος 1965, τεύχος 155-156, σελ. 314-319)
- Εφημερίδα «Ηπειρωτικόν Μέλλον (Αθηνών)» (22 Ιουλίου 1964)
