Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει. (Σωκράτης).
Διαχρονικά, η παιδεία και η εκπαίδευση αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο μιας ευνομούμενης κοινωνίας, που μόνο αγαθά φέρνουν. Το φετινό καλοκαίρι, η Λεσινίτσα, των γραμμάτων και του πολιτισμού, που κρύβεται ανάμεσα στα πανύψηλα βουνά της Βορείου Ηπείρου, φιλοξένησε έναν πολιτιστικό εκπαιδευτικό περίπατο που θα μείνει αξέχαστος στη μνήμη όσων είχαν την τιμή να συμμετάσχουν. Υπό τη διοργάνωση του lesinitsa.gr και με την υποστήριξη του Δήμου Φοινικαίων και του Γραφείου Παιδείας Φοινίκης-Δρόπολης, ο περίπατος που πραγματοποιήθηκε στις 12 Αυγούστου 2023, είχε ως επίκεντρο τα παιδιά και την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής μας.
Η συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και οι δρόμοι του χωριού γέμισαν με παιδικές φωνές. Η εντυπωσιακή συμμετοχή άνω των 30 παιδιών συνολικά, από την Αγία Σοφία (Ντερμίσι) αλλά και Λεσινιτσιωτόπουλων, έδωσε έναν ξεχωριστό αέρα στην εκδήλωση.
Το καλωσόρισμα σε παιδιά, γονείς και δασκάλους πραγματοποιήθηκε νωρίς το πρωί στη Λίμνη της Λεσινίτσας, δίνοντας την ευκαιρία για την πρώτη γνωριμία και για φωτογραφίες στο γραφικό τοπίο. Οι μικροί μας φίλοι, αν και κουρασμένοι από το ταξίδι τους (άνω της μίας ώρας) στον κακοτράχαλο χωματόδρομο, εντυπωσιάστηκαν από τα πανύψηλα βουνά και την παρθένα φύση.
Στη συνέχεια, κατευθυνθήκαμε όλοι μαζί προς το πετρογέφυρο της Κάτω Λεσινίτσας, όπου οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ακούσουν την ιστορία του αλλά και τον θρύλο του λευκού αλόγου. Εντυπωσιαστήκαμε από το ενδιαφέρον των παιδιών, καθώς εκτός από τις ερωτήσεις που δεχτήκαμε, διαπιστώσαμε ότι με τη βοήθεια της δασκάλας τους Δήμητρας Βόντα είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα και είχαν ενημερωθεί με στοιχεία από την ιστοσελίδα μας!
Τα παιδιά, αλλά και οι μεγάλοι που τα συνόδευαν, είχαν την ευκαιρία να δούνε επίσης από κοντά στοιχεία από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Ριζών, στο διπλανό αρχοντικό του Κάγιου. Η τέχνη των παλιών μαστόρων κάνει αυτά τα υπεραιωνόβια κτήρια, που η κάθε πέτρα τους είναι σμιλεμένη με μεράκι, να στέκονται όρθια και να περιμένουν καρτερικά (για πόσο ακόμα) την βοήθειά μας.
Από εκεί, αφού μοιραστήκανε καπέλα για τον ήλιο και γεμίσαμε νερό από το πηγάδι, προχωρήσαμε προς τον Υδροηλεκτρικό Σταθμό, τον μικρό καταρράκτη και τον Άγιο Χαράλαμπο με το εκκλησάκι που είναι σφηνωμένο στο βράχο. Εδώ, παραδοσιακά οι Λεσινιτσιώτες πριν το μεγάλο ταξίδι τους για την ξενιτιά, άναβαν ένα κεράκι για να έχουν τη βοήθειά του. Τα παιδιά συνέρρευσαν εντός της εκκλησίας για να ανάψουν και αυτά ένα κεράκι και να ακούσουν την ιστορία της περιοχής με το παρακείμενο πετρογέφυρο που δυστυχώς δεν υπάρχει πια.
Στη διαδρομή προς το Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου (Μονή Γερμανού) και έχοντας μια πανοραμική θέα, αναφερθήκαμε στις συνοικίες (μαχαλάδες), τα βουνά (Στουγάρα, Σεντενίκος, Κορυτιά, Πολιτσά), τον ποταμό με τα πανύψηλα πλατάνια αλλά και το ερειπωμένο (δυστυχώς) σχολείο απέναντι στα Μαρασιάτικα που κατά περιόδους από την ίδρυσή του είχε ακόμα και 300 μαθητές!
Φτάνοντας στη Μονή Γερμανού υπήρξε χρόνος για λίγη ξεκούραση με τη συνοδεία παραδοσιακών εδεσμάτων στον προαύλιο χώρο. Στη συνέχεια, προχωρήσαμε εντός του Ναού. Αν και δεν υπάρχει πλέον η δυνατότητα να τον δούμε ζωντανά στην αρχική του μορφή μετά την καταστροφή του 2017, άπαντες εντυπωσιάστηκαν με την αρχιτεκτονική και τις ιδιαίτερες αγιογραφίες με το ειδικό χρώμα που αντέχουν στους αιώνες. Έγινε γνωστό σε όλους ότι η ιστορία της συγκεκριμένης Μονής δεν είναι μόνο θρησκευτική αλλά είναι εθνική και εκπαιδευτική επίσης. Υπήρξε πάντα καταφύγιο των εξεγερμένων όπως στην περίπτωση της επανάστασης του Λυκουρσίου. Εδώ λειτουργούσε βιβλιοδετείο και το 1890 ιδρύθηκε Κεντρική Αστική Σχολή που τροφοδότησε με δασκάλους όλη την περιοχή της Ηπείρου.
Ολοκληρώνοντας την επίσκεψή μας στην Μονή Γερμανού ανηφορίσαμε προς τον Άγιο Γεώργιο. Απέναντί μας το βουνό της Πολιτσάς (αρχαίο Πολύαινον). Αποτελεί μαζί με τη Στουγάρα, τον Σεντενίκο και την Κορυτιά τα «θεοβούνια», όπως τα ονομάζει ο ποιητής μας, πάντα προστάτες της Λεσινίτσας που την έχουν στην αγκαλιά τους. Ο τοπικός θρύλος αναφέρει ότι ο δράκος του Μεσοποτάμου (το τρομερό θεριό που εξοντώθηκε με την σοφία ενός γέρου) περνούσε και από την Πολιτσά, εξ’ ου και οι λωρίδες δέντρων στην κορυφή της.
Στον Κακοντόπο (την χαράδρα αριστερά μας όπως ανηφορίζαμε) πραγματοποιήσαμε μία στάση. Τα παιδιά απήγγειλαν τους στίχους που εξυμνούν την αντίσταση των Λεσινιτσιωτών στους μπέηδες και αγάδες που προσπάθησαν ανεπιτυχώς να μετατρέψουν το χωριό σε τσιφλίκι τους.
Οι μπέηδες συνάχτηκαν μες στα ψηλά σαράγια,
να πάν’ να κατακτήσουνε την κάψω Λεσινίτσα.
Δημήτρης Σταύρος φώναξε από τον Κακοντόπο:
-Που πάς Σελίμη κερατά μέσα στη Λεσινίτσα,
δεν είναι σύκα να τα φας, λεμόνια να τα ζύψεις,
είναι παιδιά Λεσιτσινά, λεβέντες παλικάρια,
που παίρνουν αίμα καθαρό μες στα ματόφρυδά σου.
Η διαδρομή συνέχισε προς τον Άγιο Γεώργιο, ένα ακόμα σημαντικό πολιτιστικό και θρησκευτικό μνημείο. Εδώ στα αρχαία χρόνια υπήρχε Ναός αφιερωμένος στις Νηριήδες. Επίσης στο σημείο αυτό έχει βρεθεί και μία αρχαία επιγραφή αφιερωμένη στη θεά Άρτεμη. Δίπλα στο γραφικό πέτρινο γεφύρι (που χτίστηκε πριν δύο σχεδόν αιώνες με δωρεά ξενιτεμένων Λεσινιτσιωτών), το ποτάμι και το πηγάδι με τα γάργαρα νερά, ο Άγιος Γεώργιος δεσπόζει ως μία από τις παλαιότερες αγιογραφημένες εκκλησίες (1525 μ.Χ) στην περιοχή ολόκληρης της Ηπείρου.
Εδώ τα παιδιά τα περίμενε μία έκπληξη. Συναντήσαμε τον Νίκο Κατσαλίδα, τον αξιόλογο, βραβευμένο συγγραφέα και ποιητή μας, ο οποίος μοιράστηκε από το σκαλί της θύρας του Ναού, την ιστορία και τον πολιτισμό της Λεσινίτσας, καθηλώνοντας με τα λόγια του τα παιδιά! Αυτά, του το ανταπέδωσαν απαγγέλνοντας ποιήματά του στον Νάρθηκα του Ναού. Ένα από αυτά τα ποιήματα ήταν και αυτό που εξυμνεί την γενέτειρά μας!
Ρίχνει η Πολιτσά τον ουρανό στη λιονταρίσια ράχη.
Βαθύρριζοι κι αγέρωχοι και βουεροί είναι οι βράχοι.
Βαστά απ’ την άλλη τη μεριά το θόλο κι η Στουγάρα.
Σα να ‘ν’ δυο πλάτες του Ηρακλή τα όρη στην αντάρα.
Εδώ γεννήθηκα κι εγώ, στη γη μου κι έχω χρέος.
Και αν δεν είμαι Ηρακλής, ας είμαι λίγο Ανταίος.
Ο περίπατος κατέληξε στο μαγαζί του Σταύρου Μικέλη, όπου ακολούθησε κέρασμα σε μικρούς και μεγάλους και όλοι είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν εντυπώσεις και συναισθήματα.
Ένα από τα σημαντικότερα και συγκινητικά στιγμιότυπα του περιπάτου ήταν η παρουσίαση χορών, τραγουδιών αλλά και ποιημάτων από τα παιδιά της Αγίας Σοφίας, φορώντας παραδοσιακές στολές που αναδείκνυαν την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Ο Διευθυντής Παιδείας Φοινίκης-Δρόπολης κύριος Ζήσος Λούτσης κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη Λεσινίτσα, έδωσε συγχαρητήρια σε όλους τους συμμετέχοντες και εξήρε τη σημασία της γνωριμίας της νέας γενιάς με τον τόπο μας και τα μνημεία του.
Μετά από αυτήν την αξέχαστη εμπειρία, ακολούθησαν αναμνηστικές φωτογραφίες. Τα Λεσινιτσιωτόπουλα μοίρασαν αναμνηστικά δώρα στα φιλοξενούμενα παιδιά και αυτά αποχώρησαν με τις καλύτερες εντυπώσεις και με ένα βαθύτερο σεβασμό για την ιστορία και τον πολιτισμό της Λεσινίτσας. Ο περίπατος στα μνημεία που αποτελούν κληρονομιά όλων μας, αποτέλεσε ένα πραγματικό ταξίδι στον πλούσιο πολιτισμό και την παράδοση της περιοχής μας, που ενισχύει τον δεσμό της νεότερης γενιάς με την ιστορία και την ταυτότητα του τόπου μας.
Ευχαριστούμε τα παιδιά και τους γονείς για τη συμμετοχή τους και την δασκάλα των μικρών μας φίλων, κυρία Δήμητρα Βόντα. Της εκφράζουμε τα θερμά συγχαρητήριά μας για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών-μαθητών της και τον σεβασμό που τους έχει εμφυσήσει.
Ευχαριστούμε τον Δήμαρχο Φοινικαίων Ρωμαίο Τσάκουλη για την πολύτιμη υποστήριξή του, την άψογη οργάνωση της μεταφοράς των παιδιών και το κέρασμα που ακολούθησε. Η συνεισφορά του στη διεξαγωγή του εγχειρήματος ήταν κρίσιμη και εκτιμούμε βαθύτατα την προθυμία του να βοηθήσει.
Ευχαριστούμε τον κύριο Ζήσο Λούτση, Διευθυντή Παιδείας Φοινίκης-Δρόπολης που τίμησε με την παρουσία του την εκδήλωσή μας και μας προσέφερε την ανεκτίμητη στήριξή του. Αναφέρει χαρακτηριστικά στην δημοσίευση του μετά τον περίπατο: «…παιδιά και γονείς γνώρισαν την πλούσια ιστορία των Λεσινιτσιωτών στους αγώνες για ελευθερία, θρησκεία, γλώσσα και παιδεία, διαπίστωσαν επίσης ότι η νέα γενιά του χωριού, παρότι είναι στην ξενιτιά, λαχταράει για τη γενέτειρά της και ευελπιστεί σε ένα καλύτερο μέλλον..».
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε όλη την ομάδα της οργάνωσης και υποστήριξης του περιπάτου, τους: Δημοσθένη Σέκκα, Αρετή Κοτσικόρη, Μόνικα Σέκκα, Σταύρο Μικέλη, Αναστασία Κάγιου-Ζιάννα, Χάιδω Κυριαζή, Ελένη Σέκκα, Θανάση Μπούζη, Γιάννη Μαστακούλη αλλά και στους μικρούς μας που ετοίμασαν τα δωράκια, Βασιλική, Διονυσία, Δήμητρα, Λευτέρη, Λεωνίδα, Πέτρο και Ιάσονα.
Με τις ευχές για την καθιέρωση αυτού του πολιτιστικού περιπάτου ως θεσμού, ελπίζουμε να δούμε τα παιδιά μας να έρχονται σε επαφή με τον πολιτισμό και την παράδοσή μας. Ο τόπος μας δεν χρειάζεται λόγια, χρειάζεται έργα, δράσεις και πρωτοβουλίες που θα συμβάλλουν στο να διατηρηθεί ζωντανός. Η παρούσα εκδήλωση αποτελεί μόνο ένα μικρό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Μόνο μέσα από την ενίσχυση της πολιτισμικής μας ταυτότητας και την προώθηση της παιδείας μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει συνέχεια και μέλλον.
Ευδοξία Κυριαζή
Οδυσσέας Σέκκας
