Το νέο βιβλίο που μόλις εκδόθηκε είναι ένα αφιέρωμα στην τέχνη της υποδηματοποιίας και της σπαρτοϋφαντικής της Λεσινίτσας. Συγκεκριμένα, συντάχθηκε κατόπιν συνεργασίας των κ.κ. Θωμά Παν. Μπαλκώνη και Λευτέρη Θ. Πάσχου. Οι συγγραφείς, οι ίδιοι, δεν ακολούθησαν κάποιο από αυτά τα επαγγέλματα. Ο κος Μπαλκώνης, άσκησε το λειτούργημα του ιατρού με ειδικότητα δερματολόγου, βοηθώντας με κάθε τρόπο τους συγχωριανούς του, ακόμα και αν δεν ασκούσε το λειτούργημα στην Λεσινίτσα, αλλά στην ευρύτερη περιοχή των Αγίων Σαράντα και στην συνέχεια των Τιράνων. Ο κος Πάσχος, αν και με διάφορα «εμπόδια» στο διάβα του, εξαιτίας του δικτατορικού καθεστώτος και τις κυρώσεις και κακουχίες που υπέστη η οικογένεια του, έγινε δάσκαλος και μάλιστα δίδαξε στην Άνω Λεσινίτσα. Παρ’ όλα αυτά, οι συγγραφείς, είχαν άμεση επαφή με το επάγγελμα του υποδηματοποιού, κάτι το οποίο έχουν κοινό: οι πατέρες και των δυο ασκούσαν αυτό το επάγγελμα στην Λεσινίτσα και μάλιστα, ήταν από τους πιο φημισμένους. Εκείνο όμως που τους παρακίνησε να γράψουν αυτό το βιβλίο, ειδικά για το επάγγελμα των υποδηματοποιών, είναι το γεγονός πως η Λεσινίτσα, αριθμούσε, μέσα σε έναν αιώνα, περίπου 50 υποδηματοποιούς, πράγμα σπάνιο για την ευρύτερη περιοχή!
Σκοπός του βιβλίου είναι να αναδείξει δυο από τα πιο «διάσημα» επαγγέλματα του χωριού μας, αφού, η υποδηματοποιία, αν και «ξενόφερτο», υιοθετήθηκε, αγαπήθηκε και εξασκήθηκε σχεδόν σαν λειτούργημα, ενώ η σπαρτοϋφαντική από επάγγελμα των υφαντών έγινε επάγγελμα για τις απλές νοικοκυρές της Λεσινίτσας. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι συγγραφείς στο πρόλογο, έγινε μέρος του πολιτισμού της Λεσινίτσας.
Μέσα από την βιογραφία και ιστορία του κάθε τεχνίτη, το βιβλίο αναδεικνύει τη συμβολή τους στο επάγγελμα, αλλά και διατηρεί στην μνήμη όλων μας, μέσα από αυτή την επαγγελματική – καλλιτεχνική τους δράση, τον τόπο μας, τη Λεσινίτσα, και τους προγόνους μας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι συγγραφείς είναι ένα βιβλίο που «γράφτηκε προκειμένου να μνημονεύσει τους προγόνους, στους απογόνους τους».
Δύο από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου είναι και εκείνο της περιγραφής των σταδίων για την κατασκευή των υποδημάτων, καθώς επίσης και ο τρόπος κατασκευής, διαφόρων οικιακής χρήσης αντικείμενων, μέσω του σπάρτου.
Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο.
[…] είμαστε αυτοί που από μικροί γνωρίσαμε το επάγγελμα του τσαγκάρη. Με αυτό το επάγγελμα οι γονείς μας, φρόντιζαν τις οικογένειές τους. Κι εμείς από μικροί γνωρίσαμε τους τσαγκάρηδες της Λεσινίτσας έναν έναν και όλους μαζί, τους γνωρίσαμε στη δουλειά, σκυμμένους πάνω στο παπούτσι, κρατώντας και διορθώνοντάς το στα γόνατα σαν μικρό παιδί. Μάθαμε την ιστορία τους, των ανθρώπων που έμαθαν αυτό το επάγγελμα στα ξένα, το 'φεραν στο χωριό, και δεν το κράτησαν για πάρτη τους. Έμαθαν κι εκπαίδευσαν τα νέα παιδιά και αυτά με τη σειρά τους όταν έγιναν καλοί τεχνίτες, ή όπως τους φώναζαν οι νεότεροι τους μεγαλύτερους «μάστορα» δηλαδή όταν γίνονταν μάστορες, μάθαιναν άλλα παιδιά και αυτό συνέχισε μέχρι τις μέρες μας. Δούλευαν μαζί παρέες, τρία, τέσσερα και πέντε άτομα, στο σπίτι του Θύμιου Παππά (Κασιάρα) στο κέντρο της Κάτω Λεσινίτσας, στο μαγαζί του Κώτση Παππά στην Άνω Λεσινίτσα, στο μαγαζί του Μάμη (Χαράλαμπου) Γιαννέλη στο Χαλιοπούλι, Όλοι ήταν μέλη του βιοτεχνικού συνεταιρισμού Λεσινίτσας (kooperativa e artizanatit). […]
ΣΠΑΡΤΟΣ Ή ΣΠΑΡΤΟ (SPARTUM) Ο σπάρτος είναι θάμνος ύψους 1-3 μέτρων, ανήκει στο γένος αγγειοσπέρμων, στην τάξη φαβώδη, οικογένεια φαβίδες (Fabaceae), θάμνος ιθαγενής της περιοχής της Μεσογείου. Είναι φυτό με πολλούς πράσινους λεπτούς χωρίς φύλλα βλαστούς που μοιάζουν με βούρλα και είναι όρθιοι, μυτεροί στην άκρη. Τα άνθη είναι αρωματικά, μεγάλα, πεταλουδόμορφα, κίτρινα, οι καρποί είναι λοβίδια (όπως το φασόλι και ο αρακάς), σποροθήκη, που όταν ωριμάσει ανοίγει σκορπώντας τους σπόρους.
Το σπάρτο (ος) είναι από τους κοινούς θάμνους της Μεσογείου. Τον βρίσκουμε σε θαμνότοπους, σπαρτότοπους, σε ασβεστώδη και αμμώδη εδάφη, καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό σε κήπους, κατά μήκους των δρόμων, καθώς και για τη συγκράτηση εδαφών που έχουν υποστεί διαβρώσεις. Χρησιμοποιούνται επίσης οι λεπτοί βλαστοί τους, στην καλαθοπλεκτική και για κατασκευή σαρώθρων (σκούπες). Από τα άνθη λαμβανόταν κατά το παρελθόν κίτρινη χρωστική (μπογιά). (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Larousse τόμος 47, σελ. 557). σ.σ. Οι συντάκτες αυτής της Εγκυκλοπαίδειας δεν γνώριζαν ότι σε ένα χωριό, μεγάλο μάλιστα, στη Λεσινίτσα, ολόκληρες οικογένειες περιποιούνταν το σπαρτόφυτο, το επεξεργάζονταν μέχρι που να φτιάξουν ωραία πολύχρωμα και αντοχής κιλίμια, στρώματα, σάκους, σχοινιά, τριχιές, τσάντες κ.ά.
ΚΑΝΝΑΒΗ - ΤΟ ΚΑΝΑΒΙ (cannabis sativa) Η ινδική κάνναβη είναι ένα μονοετές αρωματικό εύρωστο (χοντρό και χλοώδης) ποώδες φυτό με πολλές ποικιλίες που κατάγεται από την Κεντρική Ασία και καλλιεργείται ευρέως, κυρίως στις εύκρατες περιοχές του Βορείου ημισφαιρίου, για τις κλασικές ίνες του που ανήκουν στις λεγόμενες «μαλακές ίνες» νέου φλοιού, για τους σπόρους του (περιέχουν περίπου 30% έλαιο) και για το πιο ήπιο παραισθησιογόνο ναρκωτικό, το οποίο υπάρχει σε ορισμένες ποικιλίες του είδους (χασίς, μαριχουάνα) (Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΥΣ LAROUSSE BRITANICA, τ. 27, σελ. 192.). Στη Λεσινίτσα έφτασε στις αρχές της δεκαετίας του '50, καλλιεργήθηκε για 15-20 χρόνια για τις ίνες του φλοιού του. Καλλιεργήθηκε στα ποτιστικά χωράφια της Νταβέρας. Σπέρνονταν σε πυκνές φυτείες, έφτανε το ύψος του 2-3 μέτρα και όταν θεωρούταν ωριμασμένο κοβόταν στη ρίζα απλωνόταν στην άκρη στο χωράφι να στεγνώσει καλά, καθαριζόταν ο κορμός από τα φύλλα, το περνούσαν στο δάγκανο (ή μάγκανο) για να σπάσει το ξύλο του και να ξεχωρίσει ο φλοιός. Οι ίνες από το ξύλο επεξεργάζονταν σε ειδικά χτένια, τα λεγόμενα λανάρια με μεγάλα δόντια (λανάρια γύφτικα τα 'λεγαν) τυλίγονταν σε τουλούπες, οι οποίες περνούσαν στη ρόκα να υποστούν το γνέσιμο, οι ίνες να γίνουν νήμα, έτοιμο για τον αργαλειό να υφανθεί και να γίνει στρώματα, σακιά, σακούλια, τριχιά... σπάγκος κ.λπ. Πρέπει να σημειώσουμε, ότι δεν το γνώριζαν ως παραισθησιογόνο ναρκωτικό.
Το βιβλίο «Βιοτέχνης Ίσον Καλλιτέχνης, Η Βιοτεχνία Της Λεσινίτσας» με βιβλιοδεσία-εκτύπωση από την I.C.C. Printing, Αθήνα, εκδόθηκε το 2022 και διατίθεται αποκλειστικά από τους συγγραφείς, δωρεάν. Όποιος ενδιαφέρεται να το λάβει μπορεί να επικοινωνήσει μαζί τους στα εξής στοιχεία επικοινωνίας: 6942 825 473 (κ. Θωμάς Μπαλκώνης) και 6976 524 300 (κ. Λευτέρης Πάσχος).
